Stres nie istniałby bez hormonów, które mobilizują organizm do działania. Najważniejsze z nich to adrenalina i kortyzol. W krótkiej perspektywie ratują życie – pomagają szybciej reagować, walczyć lub uciekać. Jednak w dłuższym czasie ich nadmiar staje się źródłem problemów zdrowotnych: od bezsenności, przez osłabienie odporności, aż po choroby sercowo-naczyniowe.
Adrenalina – hormon szybkiej reakcji
- wydzielana w sytuacjach nagłego stresu,
- podnosi ciśnienie i przyspiesza tętno,
- rozszerza źrenice i drogi oddechowe,
- uwalnia zapasy glukozy, by dostarczyć energii mięśniom.
Korzyść: daje natychmiastową mobilizację w kryzysie.
Problem: jej nadmiar powoduje kołatanie serca, drżenie rąk, bezsenność i niepokój.
Kortyzol – hormon długiego stresu
- wydzielany przez nadnercza, gdy stres trwa dłużej,
- reguluje poziom glukozy we krwi,
- hamuje procesy odpornościowe i zapalne,
- wpływa na metabolizm tłuszczów i białek.
Korzyść: pomaga przetrwać długotrwałe obciążenie.
Problem: przewlekły nadmiar kortyzolu prowadzi do insulinooporności, otyłości brzusznej, depresji i spadku odporności.
Skutki przewlekłej aktywacji hormonów stresu
- Układ krążenia: nadciśnienie, arytmie, większe ryzyko zawału.
- Układ odpornościowy: częstsze infekcje, gorsze gojenie ran, choroby autoimmunologiczne.
- Układ pokarmowy: wrzody, refluks, IBS.
- Psychika: bezsenność, drażliwość, zaburzenia lękowe i depresyjne.
Perspektywa lekarza
Lekarze coraz częściej zlecają badania poziomu kortyzolu i glukozy u pacjentów z przewlekłym stresem. Nadmierne obciążenie osi HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza) prowadzi do tzw. „wypalenia nadnerczy”, które objawia się chronicznym zmęczeniem i brakiem sił do codziennych aktywności.
Perspektywa osteopaty i fizjoterapeuty
Adrenalina i kortyzol powodują przewlekłe napięcia w mięśniach. Osteopaci pracują z przeponą, klatką piersiową i kręgosłupem, by przywrócić swobodny oddech i zrównoważyć układ nerwowy. Fizjoterapeuci uczą pacjentów ćwiczeń rozluźniających, które obniżają poziom hormonów stresu.
Perspektywa psychoterapeuty
Psychoterapeuci pomagają pacjentom rozpoznawać sytuacje, w których organizm reaguje nadmiernym wyrzutem hormonów stresu. Techniki uważności, medytacja czy terapia poznawczo-behawioralna uczą, jak regulować emocje i obniżać pobudzenie organizmu.
Jak naturalnie obniżyć kortyzol i adrenalinę?
- Sen 7–8 godzin – najważniejszy regulator hormonów stresu.
- Aktywność fizyczna – umiarkowana, np. spacery, joga, pływanie.
- Techniki oddechowe – dłuższy wydech niż wdech obniża aktywność układu współczulnego.
- Ograniczenie kofeiny i alkoholu – pobudzają dodatkowo układ nerwowy.
- Wsparcie społeczne – rozmowa z bliskimi obniża poziom stresu szybciej niż samotność.
Podsumowanie
Adrenalina i kortyzol to hormony, które pozwalają przetrwać stresujące sytuacje. Jednak przewlekły ich nadmiar niszczy równowagę organizmu, prowadząc do osłabienia odporności i poważnych chorób. Kluczem jest nauka regulacji stresu i wspieranie układu nerwowego poprzez sen, ruch, psychoterapię i osteopatię.
