Nagły ostry ból brzucha

Dolegliwości bólowe brzucha często bywają źródłem niepokoju. Szczególnie, jeśli pojawiają się nagle a ból jest silny i ostry. Oczywiście, nie każdy ból brzucha pojawiający się nagle jest powodem, żeby jechać do szpitala. Bardzo istotne jest, żeby potrafić odróżnić objawy sugerujące ciężkie choroby zagrażające życiu od łagodnych dolegliwości pojawiających się np. w związku z wzmożonymi ruchami robaczkowymi jelit.

Rodzaje dolegliwości bólowych brzucha

Pierwszy typ dolegliwości bólowych brzucha to tzw ból stały. Pacjenci opisują jego charakter jako piekący, kłujący lub ściskający, o stałym nasileniu. Stałe dolegliwości bólowe brzucha mogą świadczyć między innymi o:

• zapaleniu umiejscowionym w jamie brzusznej,
• owrzodzeniu dwunastnicy,
• owrzodzeniu żołądka,
• ropniu wewnątrzbrzusznym,
• powikłaniach kamicy żółciowej,
• ostrym zapaleniu trzustki.

Drugi rodzaj dolegliwości bólowych brzucha to tzw ból kolkowy, zwany również spastycznym. Wspomniane dolegliwości są niezwykle silne jednak krótkotrwałe. Pomiędzy epizodami bólowymi występują okresy względnie bezbólowe. Ból kolkowy najczęściej spowodowany jest skurczem mięśniówki narządów wewnętrznych lub ich rozciągnięciem. Wspomniane dolegliwości bólowe zwykle świadczą o:

• nadmiernym gromadzeniu gazów (wówczas kurczą się ściany jelit),
• bólach miesiączkowych (obkurcza się macica),
• kolce nerkowej (czynność skurczowa moczowodu),
• kamicy żółciowa (skurcz dotyczy pęcherzyka żółciowego).

Objawy towarzyszące dolegliwościom bólowym brzucha

Ból brzucha często pojawia się w towarzystwie innych dolegliwości. Przykładowe objawy towarzyszące zostały wymienione poniżej:

• zmiana koloru stolca,
• nudności,
• wymioty,
• gorączka.

          Warto zauważyć, że w przypadku pojawienia się silnych dolegliwości bólowych brzucha, którym towarzyszą smoliste, czarne stolce trzeba natychmiast udać się do szpitala. Prawdopodobnie pojawiło się krwawienie z przewodu pokarmowego, które wymaga niezwłocznej interwencji lekarskiej.

W jakich sytuacjach wezwać pogotowie ratunkowe kiedy pojawia się ból brzucha?

Poniżej zostały wymienione trzy sytuacje kiedy dolegliwości bólowe brzucha mogą potencjalnie świadczyć o stanie zagrażającym życiu pacjenta:

1. Pęknięcie tętniaka aorty brzusznej → Miażdżycowe zmiany w ścianie tętnicy często powodują jej nieprawidłowe rozszerzenie. Tętniak pęka pod wpływem odwarstwiania ściany aorty przez prąd krwi. Stan pacjenta pogarsza się w zastraszającym tempie. Chory nie ma żadnych szans na przeżycie, jeśli nie zostanie niezwłocznie przewieziony do szpitala. Najczęściej występujące objawy pęknięcia tętniaka aorty brzusznej to:

• ostry przerywany ból brzucha,
• ostry stały ból brzucha,
• ból brzucha promieniujący do pachwin lub pleców.

• Pęknięcie narządu wewnętrznego → Pacjenta ogarnia rozwijający się wstrząs. Jego stan gwałtownie pogarsza się z każdą minutą. Chory jest spocony i blady. Jego ciśnienie tętnicze jest nieoznaczalne albo niskie a brzuch boleśnie wzdęty. Zwykle do pęknięcia narządu znajdującego się w jamie brzusznej (np. śledziony, wątroby) dochodzi w wyniku urazu. Najczęściej do wspomnianego urazu dochodzi w wypadkach komunikacyjnych, przy uderzeniach lub upadkach. U pacjentek może dojść do pęknięcia jajowodu w konsekwencji powstania ciąży pozamacicznej.

• Zawał serca → Piekące dolegliwości bólowe w górnej części jamy brzusznej to bardzo popularny atypowy objaw pojawiający się u cierpiącym na zawał mięśnia sercowego. Ból brzucha często pojawia się w towarzystwie wzmożonej potliwości, uczucia lęku i nudności. Zawał mięśnia sercowego należy wykluczyć przy braku oczywistych objawów (związanych z narządami jamy brzusznej) przy występowaniu wspomnianego wcześniej piekącego bólu w górnej części brzucha u pacjentów:

• z chorobą wieńcową,
• z nadwagą,
• palących papierosy,
• cierpiących na miażdżycę,
• cierpiących na zaburzenia lipidowe.

W jakich sytuacjach konieczna jest wizyta w szpitalu kiedy pojawia się ból brzucha?

Poniżej zostało wymienionych pięć przypadków kiedy dolegliwości bólowe brzucha świadczą o konieczności udania się do szpitala:

1. Perforacja wrzodu żołądka → Ostre dolegliwości bólowe pojawiają się nagle w górnej części brzucha. Następnie, ból rozprzestrzenia się po całej jamie brzusznej. Niekiedy, dolegliwości bólowe są tak silne, że pacjent traci przytomność. Zapalenie otrzewnej często występuje jako konsekwencja perforacji wrzodu żołądka. Z tego powodu, konieczna jest natychmiastowa interwencja chirurga.

• Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego → Na początku dolegliwości bólowe umiejscowione są w środkowej części brzucha, w okolicach pępka. Następnie, ból rozlewa się do dolnej części brzucha po prawej stronie. Przy kaszlu i ucisku brzucha dolegliwości bólowe stają się coraz silniejsze. W sytuacji podejrzenia ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego trzeba natychmiast zawieźć chorego do szpitala. Objawy charakterystyczne to:

• gorączka,
• nudności,
• wymioty,
• brak apetytu.

• Zapalenie trzustki → Objawem charakterystycznym dla zapalenia trzustki są ostre dolegliwości bólowe brzucha promieniujące do pleców. Ból umiejscowiony jest w górnej i środkowej części brzucha. Najczęstsze objawy towarzyszące to:

• dreszcze,
• gorączka,
• zatrzymanie stolca,
• zatrzymanie gazów,
• wzdęcie brzucha,
• wymioty,
• nudności.

Zapalenie trzustki ma ciężki i dramatyczny przebieg. Choroba może prowadzić do trwałych uszkodzeń trzustki oraz tkanek okołotrzustkowych. Oprócz tego, u niektórych pacjentów pojawiają się też powikłania wielonarządowe. Kiedy choroba nawraca a jej epizody ostrego stanu zapalnego powtarzają się- zdarza się, że dochodzi do uszkodzeń miąższu trzustki. Ostre zapalenie trzustki powodujące atak jest związane np. z:

• tłustym posiłkiem przepitym znaczną ilością alkoholu,
• kamicą pęcherzyka żółciowego.

Warto zwrócić uwagę, że niezależnie od przyczyn każdy przypadek ostrego zapalenia trzustki jest związany z koniecznością udania się do szpitala.

• Zapalenie uchyłka jelita grubego → W konsekwencji stanu zapalnego niewielkich uwypukleń jelita grubego występują bolesne skurcze, zaparcie lub biegunka, gorączka oraz bardzo złe samopoczucie. Powikłaniem zapalenia uchyłka jelita grubego może potencjalnie być jego pęknięcie, skutkujące zapaleniem otrzewnej. Wspomniany stan jest bardzo groźny i wymaga niezwłocznego zgłoszenia się do szpitala, gdyż zagraża życiu oraz zdrowiu pacjenta.

• Niedrożność jelit → Najczęstsze objawy niedrożności jelit zostały wymienione poniżej:

• kurczowy ból brzucha,
• ostry ból brzucha,
• nasilający się ból brzucha,
• nudnosci,
• wymioty,
• brak apetytu,
• wzdęcia,
• zaparcie,
• blokada odejścia gazów.

Wśród najczęstszych przyczyn powstawania niedrożności jelit wymienia się:

• przepukliny,
• zrosty pooperacyjne,
• połknięcie ciała obcego,
• masy kałowe,
• guzy nowotworowe,
• skręt jelita.

W zależności od typu niedrożności jelit stosuje się albo leczenie operacyjne lub zachowawcze.

W jakich sytuacjach trzeba udać się na izbę przyjęć albo do przychodni kiedy pojawia się ból brzucha?

Poniżej zostały wymienione dwa przypadki kiedy dolegliwości bólowe brzucha świadczą o konieczności udania się na izbę przyjęć albo do przychodni:

1. Kolka nerkowa → Najczęstsze objawy kolki nerkowej to:

• ostre dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowej,
• bóle skurczowe brzucha,
• ból promieniujący do krocza,
• parcie na mocz,
• nudności,
• wymioty,
• niepokój,
• potliwość,
• krwiomocz.

Jeśli w efekcie zastoju moczu wystąpi zakażenie, pacjent może też dostać gorączki i dreszczy. Powodem napadu dolegliwości bólowych jest przemieszczanie się złogów w kierunku pęcherza moczowego przez moczowód.

Kiedy pojawia się ostry stan dolegliwości bólowych trzeba podać pacjentowi silne leki o działaniu rozkurczowym oraz przeciwbólowym. Często ulgę cierpiącemu może przynieść też ciepła kąpiel. Jeśli czopki oraz leki doustne okażą się nieskuteczne, konieczne jest dożylne podanie lekarstw z grupy narkotycznych medykamentów przeciwbólowych. Gdy ustąpi stan ostry należy podać preparaty ziołowe o działaniu moczopędnym i odkażających drogi moczowe oraz lekarstwa rozkurczowe. Lekarze zalecają pacjentowi wspomóc terapię spożyciem dużej ilości płynów.

• Kamica pęcherzyka żółciowego → Dla tej dolegliwości charakterystyczne są wymienione poniżej symptomy:

• kolkowe bóle brzucha,
• kłujące bóle brzucha,
• ból umiejscowiony w śródbrzuszu,
• ból zlokalizowany w prawym podżebrzu,
• ból promieniujący do pleców,
• ból promieniujący do prawego barku,
• wzdęcia,
• żółtaczka,
• nudności,
• odbijanie,
• wymioty,
• ból występuje po zjedzeniu pokarmów ciężkostrawnych.

W przypadku ostrego napadu kolki żółciowej trzeba podać pacjentowi lekarstwa rozkurczowe oraz przeciwbólowe. Jeśli chory nie wymiotuje leki można podać doustnie. Jednak najskuteczniejszym sposobem podania medykamentów jest zrobienie tego przez lekarza domięśniowo albo dożylnie. Jeśli wymienione symptomy występują w towarzystwie gorączki i odnotowuje się w morfologii wzrost liczby leukocytów- najprawdopodobniej pacjent cierpi na zapalenie pęcherzyka żółciowego. W takiej sytuacji niezbędna jest hospitalizacja, antybiotykoterapia lub leczenie operacyjne.

W jakich sytuacjach można podjąć próbę leczenia domowego kiedy pojawia się ból brzucha?

Poniżej zostały wymienione trzy przypadki gdy dolegliwości bólowe brzucha można wyleczyć w domu:

1. Miesiączka → Tuż przed miesiączką i podczas jej trwania pojawiają się kurczowe dolegliwości bólowe brzucha. Są one umiejscowione w okolicy krzyżowej i podbrzuszu. Miesiączka jest najczęstszym powodem powstawania opisanych wyżej dolegliwości bólowych. Zdarza się, że pacjentkom towarzyszą następujące objawy towarzyszące podczas menstruacji:

• zawroty głowy,
• omdelanie,
• nudności,
• wymioty,
• migreny.

Za występowanie bólów menstruacyjnych winne są substancje nazywane prostaglandynami. Wspomniane substancje powodują skurcze macicy. Zdarza się jednak, że przyczyną bolesnych menstruacji są wymienione niżej dolegliwości:

• mięśniaki macicy,
• nieprawidłowe umiejscowienie błony śluzowej macicy,
• stany zapalne,
• wady anatomiczne budowy macicy,
• wady anatomiczne budowy jajowodów,
• endometrioza.

Terapia powinna rozpocząć się od podania pacjentce medykamentów rozkurczowych. Leki o charakterze rozkurczowym można łączyć z łagodnymi środkami przeciwbólowymi, jak przykładowo- paracetamol. Kiedy ból jest bardzo intensywny można podać pacjentce ibuprofen, metamizol albo zastosować preparaty zawierające połączenie lekarstw przeciwbólowych i rozkurczowych.

• Zapalenie błony śluzowej żołądka → Dolegliwości bólowe brzucha zlokalizowane w jego górnych partiach w towarzystwie wymiotów i nudności, zwykle świadczą o zapaleniu błony śluzowej żołądka. Do zakażenia najczęściej dochodzi na skutek wymienionych poniżej czynników:

• błędy dietetyczne,
• infekcja bakteryjna,
• przedawkowanie leków,
• nadużycie alkoholu.

Zapalenie błony śluzowej żołądka zazwyczaj leczy się przez podanie środków alkalizujących oraz rozkurczowych i zachowaniu odpowiedniej diety. Jeżeli objawy się utrzymują, niezbędna jest pomoc specjalisty.

• Zatrucie pokarmowe → Najpopularniejszym powodem wystąpienia zatrucia pokarmowego jest bakteria Salmonella. Symptomy pojawiają się w krótkim okresie czasu po spożyciu zainfekowanego pokarmu. Poza bolesnymi skurczami żołądka mogą pojawić się biegunka i wymioty. Absolutnie nie wolno ich hamować, żeby nie zablokować organizmowi możliwości naturalnego oczyszczenia się. Niezbędnym działaniem jest przeciwdziałanie odwodnieniu. Najlepiej podawać choremu wodę przegotowaną wzbogaconą o elektrolity. Preparaty zawierające elektrolity w formie do rozpuszczenia w wodzie są dostępne bez recepty w aptece. Jeśli chory oddaje luźne stolce ale nie wymiotuje można podać mu parę tabletek węgla. Jeżeli objawy utrzymują się ponad sześć godzin, pojawi się wysoka gorączka albo pacjent znacząco się odwodni- konieczna będzie interwencja lekarska.

Profilaktyka zatruć pokarmowych to głównie zdrowy rozsądek jeśli chodzi o higienę żywienia. By zminimalizować ryzyko należy:

• niezwłocznie wyrzucać jedzenie, które zmieniło kolor lub zapach,
• unikać jedzenia jaj na surowo,
• zawsze myć skorupki jajek,
• w razie podróży spożywać posiłki z wiadomych źródeł
• podróżując pić tylko i wyłącznie wodę butelkowaną.

Leczenie dolegliwości bólowych brzucha w domu

W sytuacji kiedy występują łagodne dolegliwości bólowe brzucha można leczyć się w warunkach domowych. Lekarze zalecają rezygnację ze spożywania posiłków na kilka godzin i picie wody niegazowanej. Lekki ból brzucha pojawiający się przykładowo, przy miesiączce lub we wzdęciach, można próbować uśmierzyć lekarstwami dostępnymi w aptekach bez recepty. Nierzadko pomocny okaże się termofor wypełniony ciepłą wodą przyłożony do brzucha.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza gdy występują dolegliwości bólowe brzucha?

Dolegliwości bólowe brzucha powinno skonsultować się z lekarzem, gdy uporczywy ból utrzymuje się od dwóch godzin wzwyż, powraca w przeciągu dwudziestu czterech godzin albo istnieją uzasadnione wątpliwości co do charakteru schorzenia. Zgłosić się do specjalista trzeba również kiedy dolegliwościom bólowym towarzyszą wymienione poniżej objawy:

• podejrzenie zatrucia lekarstwem,
• podejrzenie zatrucia substancją chemiczną,
• podejrzenie zatrucia rośliną,
• bladość,
• ból brzucha występuje u kobiety w ciąży,
• osłabienie,
• wymioty zawierające żółć,
• wymioty w których widoczna jest krew,
• ból w okolicach serca,
• ból w dolnej części brzucha po prawej stronie,
• wysoka gorączka,
• ból po urazie brzucha.